© Mariusz Malinowski. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Obserwowane różnice w poziomie życia mieszkańców gmin – podstawowych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce – niezależnie od ich typu, skłaniają do podejmowania badań mających na celu identyfikację czynników wpływających na to zróżnicowanie. Jednym z nich może być kondycja finansowa gmin, w tym zadłużenie. Celem badania omawianego w artykule jest określenie za pomocą analizy kanonicznej wielowymiarowych zależności między zadłużeniem gmin wiejskich a poziomem życia ich mieszkańców. Badanie, obejmujące 1513 gmin wiejskich, opiera się na danych z Banku Danych Lokalnych GUS i Ministerstwa Finansów za 2022 r. Z przeprowadzonej analizy wynika, że znajomość wartości zmiennych opisujących zadłużenie gmin wiejskich pozwala wyjaśnić tylko niecałe 5% wariancji zmiennych ze zbioru opisującego poziom życia mieszkańców. Rezultaty analizy kanonicznej wskazują na występowanie niewielkiej zależności między rozpatrywanymi zestawami zmiennych.
gminy wiejskie, jednostki samorządu terytorialnego, zadłużenie, poziom życia, analiza kanoniczna
C30, H74, I31
Abdi, H., Guillemot, V., Eslami, A., Beaton, D. (2018). Canonical Correlation Analysis. W: R. Alhajj, J. Rokne (red.), Encyclopedia of Social Network Analysis and Mining (wyd. 2, s. 177–192). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-7131-2_110191.
Babczuk, A. (2007). Regulacje upadłościowe w samorządzie terytorialnym – wybrane problemy. W: L. Patrzałek (red.), Stan i kierunki rozwoju samorządu terytorialnego (s. 71–92). Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Babczuk, A. (2011). Limitowanie zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Wybrane problemy. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 173, 475–485.
Barreiro-Gen, M. (2019). Discussing Approaches to Standard of Living. W: W. Leal Filho, A. Azul, L. Brandli, P. Özuyar, T. Wall (red.), Decent Work and Economic Growth. Encyclopedia of the UN Sustainable Development Goals (s. 1–15). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-71058-7_22-1.
Bartolini, D., Stossberg, S., Blöchliger, H. (2016). Fiscal Decentralisation and Regional Disparities (OECD Economics Department Working Papers No. 1330). https://doi.org/10.1787/5jlpq7v3j237-en.
Beccaria, L., Fernández, A. L. (2020). Measuring multidimensional poverty using households surveys. Problemas del Desarrollo, 51(200), 129–156. https://doi.org/10.22201/iiec.20078951e.2020.200.68201.
Bérenger, V., Verdier-Chouchane, A. (2007). Multidimensional Measures of Well-Being: Standard of Living and Quality of Life Across Countries. World Development, 35(7), 1259–1276. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2006.10.011.
Bieniasz, A., Gołaś, Z., Łuczak, A. (2014). Wielowymiarowa analiza kondycji finansowej gmin wiejskich w Polsce w latach 2007–2011. Wieś i Rolnictwo, (2), 101–121. https://doi.org/10.53098/wir.2014.2.163/07.
Bilenko, N. Y., Gallant, J. L. (2016). Pyrcca: Regularized Kernel Canonical Correlation Analysis in Python and Its Applications to Neuroimaging. Frontiers in Neuroinformatics, 10, 1–12. https://doi.org/10.3389/fninf.2016.00049.
Box, G. E. P., Cox, D. R. (1964). An Analysis of Transformations. Journal of the Royal Statistical Society, Series B (Statistical Methodology), 26(2), 211–252. https://doi.org/10.1111/j.2517-6161.1964.tb00553.x.
Bywalec, C. (2007). Konsumpcja w teorii i praktyce gospodarowania. Wydawnictwo Naukowe PWN. https://libra.ibuk.pl/reader/konsumpcja-w-teorii-i-praktyce-gospodarowania-czeslaw-bywalec-509.
Bywalec, C. (2022). Pomiar poziomu życia ludności – dylematy doboru wskaźników. Optimum. Economic Studies, (2), 3–21. https://doi.org/10.15290/oes.2022.02.108.01.
Cárcaba, A., González, E., Ventura, J., Arrondo, R. (2017). How Does Good Governance Relate to Quality of Life?. Sustainability, 9(4), 1–16. https://doi.org/10.3390/su9040631.
Carmeli, A. (2007). The Effect of Fiscal Conditions of Local Government Authorities on Their Economic Development. Economic Development Quarterly, 21(1), 91–98. https://doi.org/10.1177/0891242406295521.
Cho, Y., Lee, K.-Y. (2021). Does local government affect community satisfaction of the younger generation in rural areas? The case of Jeonbuk, South Korea. Asian Journal for Public Opinion Research, 9(3), 214–239. https://doi.org/10.15206/ajpor.2021.9.3.214.
Cliff, O. M., Novelli, L., Fulcher, B. D., Shine, J. M., Lizier, J. T. (2021). Assessing the significance of directed and multivariate measures of linear dependence between time series. Physical Review Research, 3(1), 1–24. https://doi.org/10.1103/PhysRevResearch.3.013145.
Cuadrado-Ballesteros, B., Mordán, N., García-Sánchez, I. M. (2014). Is Local Financial Health Associated with Citizens’ Quality of Life?. Social Indicators Research, 119(2), 559–580. https://doi.org/10.1007/s11205-013-0533-2.
Daffloon, B., Beer-Tóth, K. (2009). Managing Local Public Debt in Transition Countries: An Issueo Self-Control. Financial Accountability & Management, 25(3), 305–333. https://doi.org/10.1111/j.1468-0408.2009.00479.x.
Dolewka, Z. (2018). Zadłużenie miast wojewódzkich a ich rozwój. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 56(4), 158–174. https://doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.13.
Główny Urząd Statystyczny. (2023). Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego 2022. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/statystyka-sektora-instytucji-rzadowych-i-samorzadowych/gospodarka-finansowa-jednostek-samorzadu-terytorialnego-2022,5,19.html.
Gorzałczyńska-Koczkodaj, M., Koczkodaj, R. (2016). Limitowanie zadłużenia JST na przykładzie województw samorządowych. Ekonomiczne Problemy Usług, (125), 149–159. https://doi.org/10.18276/epu.2016.125-12.
Gorzelak, G., Jałowiecki, B. (2014). Koniunktura w Polsce lokalnej 2013. Studia Regionalne i Lokalne, (4), 5–24. https://doi.org/10.7366/1509499545801.
Härdle, W. K., Simar, L. (2012). Applied Multivariate Statistical Analysis (wyd. 3). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-17229-8.
Hlepas, N. (2013). Quality of life and local governance (Search Working Paper WP 5/21). https://www.ub.edu/searchproject/wp-content/uploads/2013/09/WP05.21.pdf.
Institute of International Finance. (2019). Global Debt Monitor. Slowdown in 2018 – Pause or Trend?. https://files.clickdimensions.com/iifcom-ai7nn/files/globaldebtmonitor_april_vf.pdf.
Institute of International Finance. (2024). Global Debt Monitor. Politics, Policy, and Debt Markets – What to Watch in 2024. https://www.iif.com/portals/0/Files/content/Global%20Debt%20Monitor_Feb2024_vf.pdf.
Jastrzębska, M. (2017). Dług ukryty jednostek samorządu terytorialnego – przyczyny, skutki, przeciwdziałanie. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H – Oeconomia, 51(4), 125–132. https://doi.org/10.17951/h.2017.51.4.125.
Kata, R. (2015). Ryzyko finansowe w kontekście zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Optimum. Studia Ekonomiczne, (4), 54–71. https://doi.org/10.15290/ose.2015.04.76.04.
Kosek-Wojnar, M., Surówka, K. (2007). Podstawy finansów samorządu terytorialnego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kotlińska, J. (2011). Finanse powiatów w świetle ustawy o finansach publicznych. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, (4), 59–74.
Kotlińska, J. (2014). Finanse JST w nowych regułach zadłużeniowych. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, (7), 49–62.
Kotlińska, J. (2018). Wpływ władz lokalnych na poprawę jakości życia mieszkańców danego terenu. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (56), 259–277. https://doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.21.
Kotlińska, J., Żukowska, H., Zuba-Ciszewska, M., Mizak, A., Krawczyk-Sawicka, A. (2022). Kondycja finansowa jednostek samorządu terytorialnego i jej miary. Ekonomista, (3), 367–390. https://doi.org/10.52335/ekon/153439.
Legendre, P., Legendre, L. (red.). (2012). Developments in Environmental Modelling (t. 24). Elsevier.
Leys, C., Ley, C., Klein, O., Bernard, P., Licata, L. (2013). Detecting outliers: Do not use standard deviation around the mean, use absolute deviation around the median. Journal of Experimental Social Psychology, 49(4), 764–766. http://dx.doi.org/10.1016/j.jesp.2013.03.013.
Łukomska-Szarek, J. (2010). Ocena poziomu zadłużenia samorządów lokalnych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (112), 464–474.
Ministerstwo Finansów. (2022). Zadłużenie sektora finansów publicznych IV kw. 2022. Biuletyn kwartalny. https://www.gov.pl/web/finanse/zadluzenie-sektora-finansow-publicznych.
Ministerstwo Finansów. (2024). Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej JST w latach 2019–2023. https://www.gov.pl/web/finanse/wskazniki-do-oceny-sytuacji-finansowej-jst-w-latach-2019---2023.
Młodak, A. (2006). Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Difin.
Morais, B., Perez-Estrada, J., Peydro, J. L., Ruiz-Ortega, C. (2021). Expansionary Austerity: Reallocating Credit Amid Fiscal Consolidation (International Finance Discussion Papers no 1323). https://doi.org/10.17016/IFDP.2021.1323.
Najwyższa Izba Kontroli. (2018). Informacja o wynikach kontroli. Skuteczność programów naprawczych jednostek samorządu terytorialnego. https://www.nik.gov.pl/plik/id,16321,vp,18846.pdf.
Ociepa-Kicińska, E., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M., Brzozowska, K., Pluskota, P. (2022). Ocena kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w obliczu pandemii COVID-19 na przykładzie województw samorządowych w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, (59), 149–165. https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.59.10.
Panek, T., Zwierzchowski, J. (2013). Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Teoria i zastosowania. Oficyna Wydawnicza SGH.
Poniatowicz, M. (2016). Stabilność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w aspekcie nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej i zmian w systemie dochodów samorządowych. Ekonomiczne Problemy Usług, (125), 7–23. https://doi.org/10.18276/epu.2016.125-01.
Poniatowicz, M., Jastrzębska, M. (2021). Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego i jego determinanty. Studia BAS, (4), 147–170. https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.40.
Rodríguez-Pose, A., Ketterer, T. (2019). Institutional change and the development of lagging regions in Europe. Regional Studies, 54(7), 974–986. https://doi.org/10.1080/00343404.2019.1608356.
Romowicz, B. (2014). Wpływ indywidualnego wskaźnika zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego na poziom zadłużenia wybranych gmin województwa podkarpackiego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (40), 227–237.
Sawicka, K. (2015). Prawnofinansowe zagadnienia zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji, (3661), 133–151. https://wuwr.pl/ppa/article/download/7447/7093/7093.
Sekuła, A. (2010). Dług jednostek samorządu terytorialnego w świetle uregulowań prawnych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (112), 626–638. https://doi.org/10.13140/2.1.2122.8327.
Serwis Samorządowy PAP. (2016, 1 lutego). Gminy w tarapatach. Czemu pożyczały w parabankach? MSWiA: to problem. https://samorzad.pap.pl/kategoria/finanse/gminy-w-tarapatach-czemu-pozyczaly-w-parabankach-mswia-problem.
Sierak, J. (2018). Finansowanie inwestycji gmin instrumentami dłużnymi – szanse i zagrożenia. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (56), 200–213. http://dx.doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.16.
Słaby, T. (2007). Poziom i jakość życia. W: T. Panek (red.), Statystyka społeczna (s. 99–130). Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Stanny, M., Strzelczyk, W. (2017). Pomiar kondycji finansowej jednostek samorządu lokalnego – kwerenda międzynarodowa. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (49), 372–383. http://dx.doi.org/10.15584/nsawg.2017.1.28.
Stanny, M., Strzelczyk, W. (2018). Kondycja finansowa samorządów lokalnych a rozwój społeczno- -gospodarczy obszarów wiejskich. Ujęcie przestrzenne. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Tao, W., Peng, Z., Lingyue, W. (2021). Has Local Government Debt Promoted Economic Growth in developing countries? New evidence from a survey in China. E3S Web of Conferences Proceedings, 235, 1–10. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202123501014.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240).
Wysocki, F. (2010). Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Zawora, J. (2013). Ocena sytuacji finansowej gmin wiejskich w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 15(5), 388–393. https://rnseria.com/article/119878/pl.
Zeliaś, A. (red.). (2004). Poziom życia w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Zhang, S., Samsi, A. B., Wang, T., Du, Z. (2024). The impact of local government debts on economic growth in China: From the perspectives of general obligation bonds and revenue bonds. Multidisciplinary Science Journal, 6(11), 1–10. https://doi.org/10.31893/multiscience.2024247.
